სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლომ ვლადიმერ პუტინის პასუხისმგებლობის დაკისრების გზა იპოვა.

ამის გაკეთება არც ისე ადვილი იყო. ყველაზე აშკარა დანაშაული, რომლისთვისაც სახელმწიფოს ლიდერები, როგორც წესი, პასუხს აგებენ, არის აგრესიის დანაშაული, ანუ სხვა სახელმწიფოს სუვერენიტეტის, მთლიანობისა და დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ შეიარაღებული ძალის გამოყენება. მას შემდეგ, რაც რუსეთი შეიჭრა და დაიპყრო უკრაინის ნაწილი, აგრესიის ბრალდებები შეიძლება იყოს ყველაზე მოსალოდნელი.

მაგრამ იურიდიულად ეს შეუძლებელია. სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს უფლება აქვს გამოიძიოს აგრესიის დანაშაული მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ სამხედრო კონფლიქტის ორივე საერთაშორისო სასამართლოს მონაწილე მხარეა. არც რუსეთი და არც უკრაინა მხარეები არ არიან.

თავად უკრაინამ ვერ გაასამართლა პუტინი - სახელმწიფოს მეთაურებს აქვთ იმუნიტეტი ეროვნულ სასამართლოებში. მაგრამ არავის აქვთ იმუნიტეტი სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს წინაშე.

ჯერ კიდევ ივნისში, სასამართლოს ყოფილმა პროკურორმა ლუის მორენო ოკამპომ განაცხადა, რომ პუტინის მოსაზიდად სასამართლომ უნდა დაამტკიცოს მისი პირადი დანაშაული. ძნელია სახელმწიფოს მეთაურის დადანაშაულება, მაგალითად, მშვიდობიანი მოქალაქის მკვლელობაში ან თუნდაც საავადმყოფოს დაბომბვაში, რადგან საჭიროა იმის დამტკიცება, რომ მას შეეძლო უშუალოდ ამაში ჩართვა, ან ასეთი ბრძანების გაცემა.

ჯერ კიდევ ზაფხულში მორენო ოკამპომ თქვა, რომ პრეზიდენტის პასუხისგებაში მიცემის ყველაზე მარტივი გზა კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულის, კერძოდ, ადამიანების იძულებით გადაადგილების გამოძიებაა.

რუსეთი არამარტო არ მალავს, რომ უკრაინელ ბავშვებს თავის ტერიტორიაზე მიჰყავს, ამაზე რუსეთი სიამაყით საუბრობს და ამ ბავშვების „განათლებაზე“ და მზრუნველობაზე.

ცოტა ხნის წინ გაერომ გამოაქვეყნა ანგარიში, რომლის ავტორებმა დეტალურად შეისწავლეს დონეცკის, ხარკოვისა და ხერსონის რეგიონებიდან აყვანილი 164 ბავშვის საქმე. თავად ამ ბავშვებმა მოგვიანებით თქვეს, რომ რუსეთის სოციალური სამსახურის წარმომადგენლებმა მათ პირდაპირ უთხრეს, რომ ისინი რუსულ ოჯახებში გადაიყვანდნენ.

უკრაინის შეფასებით, რუსეთმა ქვეყნიდან 16000-ზე მეტი ბავშვი გაიყვანა.

დაკავების ორდერის გაცემა მნიშვნელოვანი ნაბიჯია სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოსთვის. რაც მთავარია, სასამართლო არ გამოიტანს გადაწყვეტილებას დაუსწრებლად. ანუ იმისთვის, რომ პუტინის საქმე სასამართლოში განიხილებოდეს, ის პირადად უნდა იმყოფებოდეს ჰააგაში. და ამის შანსები მცირეა.

ექსპერტები ეჭვობენ, რომ საერთაშორისო სასამართლო ოდესმე მიიღებს რეალურ შესაძლებლობას ვლადიმერ პუტინის გასამართლებლად.

ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი მსგავსი საქმეა მკვლელობაში ბრალდებული სუდანის ყოფილი პრეზიდენტის ომარ ალ-ბაშირის საქმე. ალ-ბაშირის დაკავების ორდერი სასამართლომ ათ წელზე მეტი ხნის წინ გასცა. მხოლოდ 2020 წელს, პრეზიდენტის დამხობიდან და დაპატიმრებიდან ერთი წლის შემდეგ, სუდანის მთავრობა დათანხმდა მის ექსტრადირებას. მაგრამ ჯერჯერობით არ გადაუციათ. ჯერჯერობით მას სამშობლოში 1989 წლის გადატრიალების ბრალდებით ასამართლებენ. ალ-ბაშირი ახლა 78 წლისაა.

ექსპერტები თანხმდებიან, რომ სანამ რუსეთში არსებული რეჟიმი ძლიერია, მაღალი თანამდებობის პირების წინააღმდეგ სასჯელი ძნელად შესაძლებელია.

კოპენჰაგენის უნივერსიტეტის სამხედრო კვლევების ცენტრის საერთაშორისო სამართლის პროფესორმა კევინ ჯონ ჰელერმა თქვა: ”ეს წარმოუდგენლად მნიშვნელოვანი მოვლენაა. სახელმწიფოს მოქმედ მეთაურს ყოველ დღე არ ადანაშაულებს საერთაშორისო სასამართლო. მაგრამ, რა თქმა უნდა, პუტინის დაკავების შანსი ძალიან მცირეა“.

ჰელერი ეჭვობს, რომ პუტინი მალე დატოვებს რუსეთს და თუ ის საერთაშორისო მოგზაურობებს განახორციელებს, მაშინ იმ ქვეყნებში, რომლებიც არ გადასცემენ მას საერთაშორისო სასამართლოს.

„სამართლებრივი თვალსაზრისით, სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს ნებისმიერი წევრი ქვეყანა ვალდებულია შეასრულოს ეს გადაწყვეტილება და თუ პუტინი ჩამოვა ამ ქვეყნის ტერიტორიაზე, ის უნდა დააკავონ და გადასცეს სასამართლოს. მაგრამ რეალურად სახელმწიფოები ამას არ აკეთებენ. მაგალითად, სუდანის პრეზიდენტის წინააღმდეგ იყო სერიოზული ბრალდებები და ამის შემდეგ მან იმოგზაურა სისხლის სამართლის სასამართლოს წევრ რამდენიმე ქვეყანაში და არც ერთმა არ დააკავა, ასე რომ დაპატიმრების ორდერი არ არის იმის გარანტია, რომ პუტინი გადაეცემა სასამართლოს, მაგრამ იურიდიული თვალსაზრისით, ქვეყნებს ამის ვალდებულება აქვთ“, - ამბობს ჰელერი.

თავად სასამართლო ვერ დააპატიმრებს ვლადიმერ პუტინს — ეს იმ ქვეყნების გადასაწყვეტია, რომლებმაც ხელი მოაწერეს სასამართლოსთან შეთანხმებას, რომის სტატუტს.

მათ შორის 123 სახელმწიფოა. პუტინი წინა წლის ივნისში ტაჯიკეთს და თურქმენეთს ეწვია, ივლისში ირანს, სექტემბერში უზბეკეთს, ოქტომბერში ყაზახეთს, ნოემბერში სომხეთს, დეკემბერში კი ყირგიზეთს და ბელარუსს. ტექნიკურად, ომის დაწყების შემდეგ პუტინის დაპატიმრება ტაჯიკეთში შეიძლებოდა, რადგან მხოლოდ ტაჯიკეთია სასამართლოს წესდებიs მხარე.

თუმცა, გასათვალისწინებელია, რომ თითქმის ყველა ქვეყანა, რომელსაც პუტინი სტუმრობდა, არის დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის სრული ან ასოცირებული წევრი, სადაც რუსეთის გავლენა კვლავ დიდია.

პუტინი გახდა მეექვსე სახელმწიფოს მეთაური, რომელსაც ბრალი წაუყენეს სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლომ ან სპეციალურმა ტრიბუნალებმა.

ექსტრადიციას ელოდება სუდანის ყოფილი პრეზიდენტი ომარ ბაშირი, რომელსაც ბრალი დარფურის ხალხის გენოციდში ედება. ის ჩამოაგდეს და სახლში დააკავეს, თუმცა ჰააგაში ექსტრადირება ჯერ კიდევ არ მომხდარა.

ერთადერთი სახელმწიფოს მეთაური, რომელიც საერთაშორისო სასამართლომ გაასამართლა და ფაქტობრივად ციხეში გაგზავნა, რჩება ლიბერიის პრეზიდენტი ჩარლზ ტეილორი, რომელსაც სიერა ლეონეს სპეციალურმა სასამართლომ 50 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა ომის და კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულებისთვის.

იუგოსლავიის ყოფილი პრეზიდენტი სლობოდან მილოშევიჩი, ყოფილი იუგოსლავიის ტრიბუნალის მიერ იმავე დანაშაულებში ბრალდებული, გარდაიცვალა ჰააგის ციხეში 2006 წელს, განაჩენის დალოდების გარეშე.

ავტორი: ექსპრესნიუსი,

სოციალური ქსელები

ზელენსკი დონეცკის ოლქში ჩავიდა

ირაკლი ღარიბაშვილი 20 აპრილს შიდა ქართლის მხარის პარტიულ აქტივს შეხვდება

ოხანაშვილი „ნაცმოძრაობას“ - თქვენ ხართ ჩვენი გმირი მებრძოლების მოღალატეების პარტია

მიშელი „უცხოური გავლენის გამჭირვალობის შესახებ“ კანონპროექტზე - ჩვენ იმედგაცრუებულები ვართ, რომ მთავრობამ ასეთი გადაწყვეტილება მიიღო